De fundamentele rechten van arbeiders worden op grote schaal geschonden. Miljoenen mensen werken onder gevaarlijke en giftige omstandigheden – wat resulteert in slechte levensomstandigheden en hoge mate van wanhoop, verwondingen en zelfs de dood. De exponentiële groei van de elektronicasector betekent ook dat deze zich langzaam verwijdert van de duurzaamheidsdoelstellingen, vooral omdat de vraag naar onontgonnen grondstoffen toeneemt.

SOMO roept op tot de implementatie van hoge sociale en milieunormen tijdens de productie van elektronica en de inkoop van grondstoffen. We coördineren het Good Electronics netwerk (opens in new window) en zijn een van de initiatiefnemers van Electronics Watch(opens in new window) – een onafhankelijke monitoringorganisatie die zich inzet voor respect voor arbeidsrechten in de wereldwijde elektronica-industrie. We houden ook de expansie van de elektrische auto-industrie nauwlettend in de gaten en de uitdagingen op het gebied van mensenrechten en milieu waarmee deze te maken heeft.

Mensenrechtenschendingen in de elektronicasector aanpakken

De elektronica-industrie staat bekend om haar grote uitdagingen op het gebied van mensenrechten en milieu in haar toeleveringsketen en productlevenscyclus. Mijnbouw en verwerking van grondstoffen en afval eroderen en beschadigen ecosystemen, wat leidt tot vervuiling van water, bodem en lucht. De sociale gevolgen van het delven van grondstoffen en het produceren van elektronische apparaten in fabrieken zijn ook alarmerend.

Ernstige mensenrechtenschendingen zijn gedocumenteerd in de contractproductiesector. Contractfabrikanten zijn grote multinationals die miljoenen arbeiders in dienst hebben om de onderdelen en producten te maken die ze verkopen. Ze werken met lage marges en zijn sterk afhankelijk van hun afnemers, waardoor ze vaak gedwongen worden om de voorwaarden die hun afnemers opleggen te accepteren. Dit heeft een enorme impact op de arbeidsomstandigheden van hun werknemers.

Mijnwerkers en arbeiders hebben recht op een eerlijk loon en veilige werkomstandigheden. We roepen op tot het opschalen van initiatieven die de omstandigheden ter plaatse verbeteren, evenals de bestaansmiddelen van arbeiders en hun gemeenschappen.

Lithium-ion batterijen: uitdagingen in de elektrische auto-industrie

Batterijen en productie zijn cruciaal voor de overgang naar schonere mobiliteits- en energiesystemen. Aangezien de transportsector verantwoordelijk is voor ongeveer een kwart van de wereldwijde uitstoot van CO₂ in 2019, is de wijdverspreide toepassing van elektrische voertuigen een cruciaal onderdeel geworden van de energietransitie. De stijgende vraag naar batterijen voor deze voertuigen heeft echter ernstige sociale en milieugevolgen en doet twijfels rijzen over de echte duurzaamheid van elektrische auto’s.

Lithium-ion batterijen (Li-ion accu’s) zullen het komende decennium de markt voor elektrische voertuigen domineren. De toenemende behoefte aan mineralen die essentieel zijn voor de productie van batterijen zal in de nabije toekomst onvermijdelijk leiden tot een sterke toename van mijnbouwactiviteiten in bepaalde landen. Tenzij er onmiddellijk ingrijpende beleidshervormingen worden doorgevoerd, met name op het gebied van handel en verantwoord ondernemen, zal deze uitbreiding van de mijnbouw aanzienlijke sociale en milieukosten met zich meebrengen.

Terwijl regeringen en burgers in het Noorden elektrische voertuigen omarmen en stimuleren, wordt de druk om grondstoffen te winnen voor de productie van de benodigde batterijen gevoeld door gemeenschappen in landen als Argentinië, Bolivia, Chili en de Democratische Republiek Congo.

Wij geloven dat structurele verandering dringend nodig is voordat het te laat is, en hier bij SOMO richten we ons op de toeleveringsketens van batterijen. We promoten ook alternatieven om de uitstoot van wegtransport te helpen verminderen. Om de druk op de planeet te verlichten, moeten we het een topprioriteit maken om de vraag naar auto’s en accu’s te verminderen en zo het gebruik van grondstoffen en energie terug te dringen.

Verantwoord inkopen van projecten en regelgeving

Als het gaat om het beschermen van het milieu, hebben we een fundamentele systeemverandering nodig, te beginnen met het verminderen van het verbruik van hulpbronnen. We hebben ook regelgeving nodig die vereist dat elektronische producten worden ontworpen voor langer gebruik, hergebruik, repareerbaarheid en recyclebaarheid.

Het verantwoord betrekken van grondstoffen en materialen wordt voor steeds meer bedrijven en beleidsmakers een realiteit. Ook niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) en het maatschappelijk middenveld dringen er steeds vaker op aan.

We zijn betrokken bij een coalitie van 16 organisaties – waaronder Amnesty International, Earthworks, Finnwatch, Germanwatch, Human Rights Watch, Inclusive Development International, INKOTA, PowerShift, RAID, Transport & Environment en mensenrechten- en milieuactivisten uit producerende landen. In reactie op de voorgestelde regelgeving voor batterijen door de EU, hebben we er bij de Europese Unie (EU) op aangedrongen om te zorgen voor verantwoorde inkoop van de essentiële grondstoffen die in batterijen worden gebruikt.

De voorgestelde batterijverordening heeft tot doel verplichte vereisten vast te stellen voor alle soorten batterijen die op de EU-markt worden verkocht – draagbare, auto-, elektrische en industriële batterijen. De verordening bevat bepalingen die vereisen dat importeurs en fabrikanten van batterijen actief mensenrechten- en milieuschendingen in verband met de levering van cruciale grondstoffen identificeren en aanpakken.

De voorgestelde grondstoffenlijst van het Europees Parlement(opens in new window) omvat bauxiet, koper, ijzer, kobalt, grafiet, lithium en nikkel. De nationale regeringen in de Europese Raad willen bauxiet, koper en ijzer echter uitsluiten van de lijst.

Op 20 april 2022 begonnen de onderhandelingen tussen de Raad, het Parlement en de Commissie over de definitieve ontwerpverordening. De aanbeveling van de coalitie voor verantwoorde inkoop van bauxiet, koper en ijzer was een cruciaal aspect van deze besprekingen.

Coördinatie van een coalitie voor grondstoffen

Bij SOMO zijn we ook actief betrokken bij de oprichting van de “Raw Materials Coalition” – een Europees netwerk van maatschappelijke organisaties. De Coalitie van Maatschappelijke Organisaties (CSO) voor Grondstoffen brengt verschillende CSO’s uit Brussel en heel Europa samen, die reageren op de groeiende vraag naar metalen in de economie, gedreven door de groene en digitale transitie.

Hoewel we het cruciale belang van het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen erkennen, willen we er in de eerste plaats voor zorgen dat de beleidsmakers in de EU beleidsoplossingen bedenken en implementeren die leiden tot een getransformeerde toekomst. We willen ervoor zorgen dat het verbruik van grondstoffen door de EU prioriteit geeft aan het welzijn van mensen en de planeet.

We pleiten voor dringende maatregelen en doelstellingen om de vraag naar en het verbruik van grondstoffen in de EU te verminderen. We willen ook sterkere regelgeving voor de mijnbouwsector en de grondstofwaardeketens binnen Europa en wereldwijd.

SOMO maakt ook deel uit van het RE-SOURCING Global Stakeholder Platform. RE-SOURCING, dat in 2020 van start is gegaan, is een vierjarig project waaraan 12 internationale partners van zowel binnen als buiten de EU deelnemen. De visie van het project is om verantwoord inkopen te bevorderen en vast te leggen als minimumvereiste voor Europese en internationale belanghebbenden.