Beloning aandeelhouders steeg in 20 jaar met 500%

Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen besteedden de laatste 20 jaar steeds meer van hun (geleende) geld aan winstuitkeringen voor de aandeelhouders. De uitkeringen aan aandeelhouders groeiden vanaf 2000 tot de start van de coronacrisis met een duizelingwekkend getal: 500%. Schulden namen toe, terwijl investeringen stagneerden. Dat zijn de belangrijkste conclusies uit het SOMO-rapport Aandeelhouders eerst. Hoe bedrijven dividend-machines werden.

Aandeelhouders eerst

Het rapport – in opdracht van FNV –  brengt de geldstromen bij 51 beursgenoteerde bedrijven in kaart tussen 2000-2020. In deze periode stegen de totale schulden van de onderzochte ondernemingen van € 99,3 miljard naar € 145,2 miljard. De toeleveranciers van deze grote ondernemingen kregen in de periode ook een steeds kleiner deel van de omzet.

Petra Bolster, lid dagelijks bestuur FNV: “Dit gedrag lijkt in niets meer op normale bedrijfsvoering.”

Multinationals flappentap voor aandeelhouders

De winstuitkeringen staan in schril contrast met de investeringen die de onderzochte ondernemingen deden in mensen, productiecapaciteit en onderzoek en ontwikkeling. Zo bleef de groei van de loonkosten in de onderzoeksperiode steken op 50%. Investeringen in productiecapaciteit en onderzoek en ontwikkeling stagneerden zelfs. Sinds 2019 zijn de totale investeringen niet meer voldoende om de totale afschrijvingen te vervangen. De resultaten laten een verschuiving van de prioriteiten zien van ondernemingen: van het produceren van goederen en diensten, zijn bedrijven vooral bezig hun bedrijf als onderpand te gebruiken om op de korte termijn zo veel mogelijk geld te maken voor hun aandeelhouders. Dat gaan ten koste van de langetermijnperspectieven van het bedrijf.

Werkgelegenheid komt onder druk

De FNV maakt zich grote zorgen over de gevolgen van deze zogenaamde ‘financialisering’ van beursgenoteerde bedrijven.

Bolster: “Wat het rapport feilloos blootlegt, is dat deze bedrijven zichzelf in feite uithollen. Het (geleende) geld van de beursgenoteerde ondernemingen gaat niet naar investeringen om die bedrijven ook in de toekomst rendabel te houden. Nee, dat gaat naar de aandeelhouders. Dat gaat gevolgen hebben voor de werkgelegenheid. Op de korte termijn zien we de effecten al; alsmaar verslechterende arbeidsvoorwaarden, lonen die al lang de inflatie niet meer compenseren, steeds meer flexwerk.”

Maatschappelijk risico

Samen met de onderzoekers van SOMO, ziet de FNV de grote schuldenberg ook als een reëel maatschappelijk risico. Rodrigo Fernandez, onderzoeker bij SOMO beaamt dat:

“Bedrijven zijn hun schulden aangegaan in een periode van extreem lage rente. Die schulden moeten straks opnieuw gefinancierd worden, tegen een veel hoger rentepercentage. Daardoor zal er minder geld beschikbaar zijn voor productieve investeringen, innovatieonderzoek, maar ook voor de energietransitie.”

Roofbouw gepleegd op volgende generaties

Het rapport maakt ook duidelijk dat er genoeg geld is in Nederland, maar dat we dat niet goed verdelen.

Bolster:”Steeds meer werkende mensen kunnen hun rekeningen niet betalen. En dat terwijl de Nederlandse multinationals winst blijven maken al dan niet met geleend geld. Feitelijk wordt er roofbouw gepleegd op volgende generaties om nu de al goedgevulde beurzen van de aandeelhouders nog verder te spekken.”

Donderdag 16 juni organiseert Tivoli Vredenburg in Utrecht De macht van de aandeelhouder(opens in new window) , een avondvullend programma naar aanleiding van dit onderzoek. Onderzoekers en journalisten gaan in gesprek over de macht van de aandeelhouder en de vraag: kunnen onze bedrijven zich nog richten op duurzaamheid en de lange termijn?