Aandeelhouders eerst

Hoe bedrijven dividend-machines werden

Beursgenoteerde Nederlandse bedrijven hebben in de afgelopen twintig jaar hun strategische focus radicaal verlegd: het maximaliseren van waarde voor aandeelhouders is een dominante strategie geworden. Werknemers, het klimaat, technologische vernieuwing, consumenten, of toeleveranciers spelen een steeds kleinere rol in wat een bedrijf ‘succesvol’ maakt. Dit is de belangrijkste conclusie van onderstaand onderzoek dat SOMO deed in opdracht van FNV.

De onderzoekers hebben berekend dat de beloning van aandeelhouders in de afgelopen 20 jaar met 500% is gestegen. Lonen daarentegen stegen in diezelfde periode met 50%. Het zwaartepunt verschuift: van het produceren van goederen en diensten, zijn bedrijven vooral bezig met het veiligstellen van winst voor aandeelhouders. Er is sprake van een ‘financialisering ‘ niet-financiële ondernemingen houden zich bezig met financiële transacties – zoals beleggen, om strategische redenen schulden vergroten, het inkopen van eigen aandelen en het opkopen van potentiële concurrenten – om op de korte termijn een hogere
aandeelhouderswaarde te creëren. van bedrijven.

Dit model van ‘aandeelhouderskapitalisme’ kenmerkt zich ook door een toename van schulden, terwijl concrete investeringen achterblijven. Tussen 2000 en 2020 stegen de gezamenlijke schulden van de onderzochte bedrijven van € 99,3 miljard naar € 145,2 miljard. Met die schulden hebben bedrijven hun eigen aandelen opgekocht om zo hogere beurskoersen te realiseren, of kochten ze andere bedrijven en hun ‘goodwill’. Er is nauwelijks geïnvesteerd in hogere lonen, in productiecapaciteit, Research & Development of klimaatmaatregelen. Sinds 2019 zijn de gezamenlijke investeringen niet meer genoeg om de afschrijvingen te vervangen.

De hogere uitkering aan de aandeelhouder is geen teken van een gezond bedrijf, maar mogelijk van het omgekeerde; van bedrijven die worden uitgehold om de hogere uitkering aan de aandeelhouder te kunnen dragen. Het is een model dat mettertijd waarschijnlijk steeds lastiger wordt om in stand te houden.

De onderzoekers zien de grote schuldenberg ook als een reëel maatschappelijk risico.

Rodrigo Fernandez: “Bedrijven zijn hun schulden aangegaan in een periode van extreem lage rente. Die schulden moeten straks opnieuw gefinancierd worden, tegen een veel hoger rentepercentage. Daardoor kunnen bedrijven straks ook minder lenen en hebben ze nog minder middelen voor klimatmaatregelen en andere noodzakelijke investeringen.”