Conflictmineralenwet moet voorbeeld zijn

Door: Maria van der Heide (ActionAid) en Gisela ten Kate (SOMO)

Deze Opinie verscheen op dinsdag 21 februari 2017 in Trouw(opens in new window)

Trump gaat waarschijnlijk de wet tegen conflictmineralen buiten werking stellen, meldt Trouw (15 februari)(opens in new window) . Het artikel gaat in op de vermeende negatieve gevolgen van de wet zelf, maar laat de effecten van het opschorten totaal buiten beschouwing.

Als het aan Trump ligt hoeven Amerikaanse bedrijven de komende twee jaar niet meer na te gaan of zij bijdragen aan geweld via de inkoop van conflictmineralen. En dat terwijl de eerste positieve effecten van de wet, die pas twee jaar van kracht is, net zichtbaar worden. In Congo bijvoorbeeld, zijn er nu mineralen op de markt die niet bijdragen aan oorlog, zij het nog op kleine schaal.

Transparantie hard nodig

De zogeheten Dodd Frankwet verplicht bedrijven tot verregaande ketentransparantie en dat is hard nodig. Bedrijven gaan eindelijk na waar hun grondstoffen vandaan komen en of deze hebben bijdragen aan schendingen van mensenrechten door rebellen die met de winst op deze handel wapens kopen waarmee ze de bevolking bedreigen en beroven.

Deze trend naar meer transparantie moet niet onderbroken worden, maar juist een voorbeeld zijn voor andere landen. Zonder transparantie in deze handel hebben krijgsheren en onethische bedrijven vrij baan om over de hoofden van de onschuldige burgers hun zakken te vullen.

Betere uitvoering van de wet

In zijn memo beroept Trump zich op de schadelijke bijeffecten van de wet: bedrijven zouden zich terugtrekken uit deze landen. Ook Trouw benadrukt dit punt, maar het verdient nuance. Door onduidelijkheid over wat de wet zou gaan inhouden en een handelsembargo van de Congolese president Kabila zelf, trokken veel bedrijven helemaal weg.

Inmiddels bestaan er verschillende initiatieven in Congo en omgeving, die nagaan hoe de mineralen gewonnen worden. Nog maar weinig bedrijven zijn geïnteresseerd in deze “eerlijke” mineralen. Dáár moet de VS op inzetten: de uitvoering van de wet verbeteren door de vraag naar eerlijk gewonnen mineralen juist uit deze gebieden te stimuleren. Zo kunnen bedrijven hun invloed aanwenden om de situatie te verbeteren. Dat is altijd de gedachte achter de wet geweest.

Bedrijfslobby lijkt alsnog te winnen

De totstandkoming van de wet ging niet zonder slag of stoot. De tegenlobby was enorm, bedrijven spanden de ene na de andere rechtszaak aan om te zorgen dat die zou sneuvelen. In Trump hebben zij een medestander gevonden. De wet opschorten is in het belang van bedrijven. Maar de werkloze Congolese mijnwerkers zijn de dupe.