SOMO en partners bundelen krachten voor verbetering van non-juridische klachtenmechanismen

In april organiseerde SOMO een jaarlijkse bijeenkomst van de International Advocates Working Group (IAWG) die in het teken stond van niet-juridische klachtenmechanismen. 39 organisaties van over de hele wereld kwamen in Dalfsen (Zwolle) bijeen om uitdagingen en strategieën (onderzoek en lobby) met betrekking tot klachtenmechanismen te bespreken. De bijeenkomst werd in samenwerking met Both ENDS (Nederland), Bank Information Centre-Europe (Nederland), en de ‘Foundation for the Development of Sustainable Policies’ (FUNDEPS, Argentinië) georganiseerd.

IAWG is een internationaal netwerk van NGO’s en individuen die zich inzetten voor effectieve klachtenmechanismen. Daarbij focust IAWG op onafhankelijke klachtenmechanismen voor burgers die slachtoffer zijn geworden van projecten gefinancierd door ontwikkelingsbanken (en vergelijkbare instituten). Deze klachtenmechanismen spelen een belangrijke rol aangezien ze vaak de enige optie bieden voor burgers om bedrijven verantwoordelijk te houden voor mensenrechtenschendingen.

“Veel organisaties of professionals focussen in hun dagelijkse werk op één of twee klachtenmechanismen en dat kan er toe leiden dat wij in ‘hokjes’ werken. Daarom is het heel nuttig dat de verschillende organisaties ervaringen en informatie met elkaar delen om ervoor te zorgen dat we over onze eigen schutting kijken en een open blik houden”, zegt Kris Genovese, senior onderzoeker voor SOMO’s ‘Rights, Remedy and Accountability’ programma. “Een onderwerp dat bijvoorbeeld dit jaar uitvoerig is besproken, is de zorgwekkende ontwikkeling dat vele financieringsinstituten continu bezig zijn met het ondermijnen van de onafhankelijkheid en toegankelijkheid van klachtenmechanismes”. Op basis van ‘best practices’ uit de praktijk, werken de deelnemers van de IAWG-bijeenkomst momenteel aan een publicatie waarin richtlijnen en adviezen zijn opgenomen over het effectief inrichten van klachtenmechanismen.

Wat zit er achter deze zorgwekkende ontwikkeling? Een van de deelnemers aan de bijeenkomst, Luz Julieta Ligthart van ‘NGO Forum on ADB’, zegt dat “instituten voor financiering handelen naar hun mandaat en doelstellingen en dat is voornamelijk ervoor zorgen dat projecten gefinancierd worden: het waarborgen van sociale standaarden voor mens en natuur is niet geïntegreerd in hun bedrijfsvoering”. Luz voegt daaraantoe dat “de financiële crisis ervoor heeft gezorgd dat deze instituten nog minder oog hebben voor de sociale en ecologische impact van hun werk”. Aly Sagne van ‘Lumière Synergie pour le Développement’ in Senegal denkt dat het ook komt door de “cultuur in dit soort instituten en het ontbreken van een sterk verantwoordelijkheidsgevoel”.

“We moeten denk ik ook ons bereik vergroten en andere NGO’s en lokale gemeenschappen bewust maken van klachtenmechanismes en wat ze voor hen kunnen betekenen. Ik denk dat dit ertoe zal bijdragen dat gemeenschappen en andere NGO’s hierdoor beter voorbereid zijn en eerder gebruik zullen maken van klachtenmechanismen”, zegt Aly.

Luz voegt daaraan toe dat “NGO’s vooral samen moeten werken en zoveel mogelijkheid als eenheid moeten optreden”, ze voegt daar wel een kritische noot aan toe, namelijk dat de “retoriek van NGO’s soms een toontje lager mag” en dat “communicatie en campagnes constructief moeten zijn en gebaseerd op ervaringen uit de praktijk”. Luz gelooft uiteindelijk dat het de “gemeenschappen zijn die verandering teweeg zullen brengen en wij, NGO’s, zijn daarin ondersteunend”.

FUNDEPS, één van SOMO’s strategische partners, zal de volgende editie van de IAWG bijeenkomst organiseren in Argentinië.