Productieketen ketchup: rotte tomaten uit China

SOMO’s Chinese partner SRI heeft de Chinese productie van tomaten, en de verwerking daarvan tot tomatenconcentraat, onderzocht. Ketchup wordt geassociëerd met Amerikaanse merken en met mediterrane tomaten, maar juist China vervult een spilfunctie in de productie van ketchup. China is de grootste exporteur van tomatenconcentraat ter wereld. SOMO’s Chinese partner Social Resources Institute (SRI) onderzocht de complexe productieketen en de manier waarop kleine boeren aan het kortste eind trekken.

De tomaten voor het concentraat worden geteeld door kleinschalige boeren die land pachten van de overheid, en door werknemers van het staatsbedrijf Xinjiang Production and Construction Corps (XPCC). XPCC heeft zo’n 2,5 miljoen werknemers in dienst en is actief in verschillende sectoren, waaronder defensie, mijnbouw, gezondheidszorg, onderwijs en de voedingsmiddelenindustrie. XPCC verschaft leningen aan tomatenproducenten voor de inkoop van zaden en chemische bestrijdingsmiddelen, wijst land toe en bepaalt verkoopdoelstellingen en te telen gewassoorten. Ook de verwerkingsfabrieken zijn staatseigendom.

Milieu- en infrastructuurproblemen

Zowel de werknemers van XPCC als de zelfstandige boeren, ondervinden veel problemen bij teelt, transport en verkoop. Oogsten gaan geregeld verloren als gevolg van extreme weersomstandigheden, plagen en ziektes. Daarnaast wordt landbouwgrond aangetast door het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen.

Een bijzonder kwetsbaar onderdeel van de productieketen is het transport van de rijpe tomaten naar de verwerkingsfabrieken. Als gevolg van de slechte wegen, problemen met transportvergunningen, filevorming van vrachtwagens voor de poorten van fabrieken en gebrek aan opslagfaciliteiten, is tot wel 60 % van de tomaten verrot voordat ze verwerkt kunnen worden. Hierdoor zien de boeren hun inkomsten verdampen.

Lage winstgevendheid

Terwijl de inkomsten dus beperkt zijn, worden producenten geconfronteerd met hoge kosten voor land, zaden, bestrijdingsmiddelen, water, plukkers en transport. Velen zijn afhankelijk van leningen. Lokale kredietcoöperaties verschaffen leningen aan kleine boeren, terwijl de producenten die werken voor XPCC afhankelijk zijn van bedrijfsleningen met een rente van 9,8 %. De aanhoudende moeilijkheden bij de teelt, transport en verkoop van tomaten leiden ertoe dat producenten nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden. De uitzichtloze situatie heeft een aantal tomatenboeren ertoe gedreven zich van het leven te beroven, zo blijkt uit het rapport van SRI.

SRI: MVO betekent ook eerlijke prijzen

Uit het onderzoek van SRI blijkt dat Chinese tomatenproducenten worstelen om het hoofd boven water te houden, terwijl hun eindklanten – multinationale levensmiddelenbedrijven, retailers en fastfoodketens – grote winsten maken. Volgens SRI zouden deze bedrijven er voor moeten zorgen dat de producten die zij verkopen onder goede omstandigheden geproduceerd worden. Eerlijke prijzen, die toeleveranciers in staat stellen om op hun beurt boeren een fatsoenlijke prijs te betalen, zouden onderdeel moeten zijn van MVO-beleid.

Export en voedselonzekerheid

De onderzoekers van SRI zetten hun vraagtekens bij de voordelen van China’s tomatenverwerkingssector. Ze wijzen op hardnekkige problemen in de sector: aantasting van het milieu, lage winstgevendheid, economische onzekerheid en aanhoudende financiële problemen voor tomatenproducenten. De onderzoekers benadrukken ook dat China moeite heeft zijn eigen bevolking te voeden, en suggereren dat het land zijn hulpbronnen wellicht beter kan aanwenden om basisvoedsel voor de Chinese bevolking te verbouwen. Chinezen zelf eten nauwelijks tomaten; ze passen niet in het Chinese dieet.

OneWorld magazine #2 2014, gepubliceerd op 11 maart 2014, wijdde een artikel aan de ketchupproductie(opens in new window) gebaseerd op onderzoek van SRI.

Downloads

Made-in-China (1199 downloads )