Systematisch seksueel misbruik bij veelgeprezen CO2-compensatieproject in Kenia

CO2-compensatie komt steeds meer in opspraak als middel om CO2-uitstoot aan te pakken. Het afgelopen jaar nam de kritiek op het concept en de methodologie van de compensatie-industrie een grote vlucht. Nu groeit de aandacht voor de gevolgen voor de mensenrechten, en geen moment te vroeg.

Een grootschalig onderzoek door SOMO en de Kenya Human Rights Commission(opens in new window) (KHRC) heeft ernstig, systematisch seksueel misbruik van vrouwen aan het licht gebracht bij het beroemde CO2-compensatieproject Kasigau in Kenia, dat wordt gerund door het Amerikaanse bedrijf Wildlife Works(opens in new window) . Vrouwen die bij Kasigau werken hebben jarenlang te maken gehad met seksuele intimidatie en misbruik – inclusief fysieke mishandeling – door een kleine groep hooggeplaatste mannelijke werknemers. De vrouwen vertelden schokkende verhalen over herhaalde ongewenste aanrakingen en fysieke aanvallen op het terrein en in voertuigen van het bedrijf, door mannen die ongestraft hun gang leken te kunnen gaan.

Vrouwen worden “behandeld als seksobjecten, maar er gebeurt niets omdat [de daders] iedereen intimideren”, vertelde een vrouw aan de onderzoekers.

Wildlife Works en zijn geldschieters hebben Kasigau in gloedvolle bewoordingen bewierookt, waarbij ze onder meer de rol van het project in de emancipatie van vrouwen aanprezen. Voor veel vrouwen was de realiteit heel anders. Voormalige en huidige vrouwelijke werknemers beschreven een permissieve bedrijfscultuur waarin angst om hun baan te verliezen de sleutel was tot de macht van hoger geplaatste mannen.

Het machtsevenwicht

Kasigau is een arm gebied. Wildlife Works is de belangrijkste – en een van de weinige – werkgevers. Een klein aantal hooggeplaatste mannen in het bedrijf kon hiervan profiteren en hun machtspositie gebruiken om seks te eisen in ruil voor promotie en een betere behandeling op het werk. Weigering van seksuele eisen werd, zo vertelden (ex-)werknmers, beantwoord met vergelding, waaronder pesterijen, intimidatie en het weigeren van promoties of andere werkgerelateerde voordelen.

Ondanks de risico’s hebben sommige vrouwen die SOMO interviewde het seksueel misbruik in het verleden gemeld bij Wildlife Works. Voor zover bekend is er geen actie ondernomen.

Het misbruik was niet alleen gericht tegen de vrouwelijke werknemers, maar ook tegen de vrouwen van de mannelijke rangers. Sommigen van hen kregen naar verluidt te horen dat de baan van hun man afhing van het feit of ze een seksuele relatie hadden met een leidinggevende persoon binnen Wildlife Works. Mannen van wie de vrouwen het doelwit waren, vonden het moeilijk om over de problemen te praten, maar besloten toch te praten omdat ze wanhopig wilden dat het misbruik zou stoppen.

Een man vertelde SOMO: “Het is zo wreed… onze zussen zijn gewoon niet veilig als ze bij dat bedrijf werken. Ik kan niet toestaan dat mijn zus of vrouw bij dat bedrijf werkt omdat de dingen die haar daar overkomen haar voor de rest van haar leven kunnen beschadigen”.

Ons onderzoek laat zien dat seksuele intimidatie en misbruik welbekend waren in Kasigau. Naast de vrouwen die het misbruik hebben ondergaan, interviewden we vrouwen en mannen die specifieke gevallen bevestigden, of de bredere cultuur eromheen. De geïnterviewden noemden de vermeende daders van het misbruik herhaaldelijk bij naam. SOMO ontving getuigenissen die tot meer dan tien jaar teruggaan.

Inadequate reactie van het bedrijf tot nu toe

Maandag 6 november publiceerden SOMO en KHRC een dossier met bewijsmateriaal, gebaseerd op de getuigenissen van 31 huidige en voormalige werknemers en leden van de lokale gemeenschap. We deelden de bevindingen met Wildlife Works in augustus 2023, enkele weken nadat de interviews waren afgenomen. In reactie daarop heeft het bedrijf een Keniaans advocatenkantoor ingehuurd om een onderzoek in te stellen.

We maken ons zorgen over de aard van het onderzoek van Wildlife Works, dat niet alle slachtoffers in staat lijkt te hebben gesteld om veilig en vertrouwelijk te getuigen.

Als gevolg van dit onderzoek zegt Wildlife Works te hebben vastgesteld dat “twee individuen zich schuldig hadden gemaakt aan zeer ongepast en schadelijk gedrag waarvoor we een nultolerantie hanteren”. Deze “nultolerantie(opens in new window) ” werd echter blijkbaar niet ondersteund door een effectief systeem van toezicht of verantwoording; de door ons vastgestelde misstanden hebben zich gedurende vele jaren voorgedaan.

Het is teleurstellend dat Wildlife Works in zijn antwoord niet uitweidt over adequate genoegdoening voor degenen die getroffen zijn door het “schadelijke gedrag”. Dit moet een centraal onderdeel zijn van elke reactie van Wildlife Works. Verder is het cruciaal dat degenen die seksuele intimidatie en misbruik hebben ondergaan de juiste ondersteuning krijgen.

Wildlife Works heeft ook verklaard dat het geen recht op wederhoor heeft gekregen op de bevindingen van SOMO. Dit is onjuist. Zoals Wildlife Works zelf opmerkt, hebben we hen in augustus 2023 een brief gestuurd met een gedetailleerde beschrijving van de aantijgingen en het verzoek om een reactie.

De brief van SOMO en KHRC lijkt de aanleiding te zijn geweest voor het onderzoek door Wildlife Works. We kunnen alleen maar aannemen dat als wij hen niet hadden gewezen op dit “zeer ongepaste en schadelijke gedrag” waarvoor zij beweren een “nultolerantie” te hebben, het misbruik nog jaren zou hebben voortgeduurd. We herhalen onze oproep aan Wildlife Works om zich te richten op degenen die getroffen zijn door hun tekortkomingen als werkgever en op rechtsmiddelen voor slachtoffers van misbruik.

Verkooppraatje

Gezien deze onthullingen moeten er lastige vragen worden gesteld: De CO2-kredieten van Kasigau worden gezien als eersteklas kredieten – deels omdat ze beweren de emancipatie van vrouwen te ondersteunen. De reputatie van deze commerciële ondernemingen hangt deels af van het beeld dat ze lokale bestaansmiddelen en vrouwenrechten ondersteunen. Als dit onderdeel is van het verkooppraatje, wordt bewijs van een andere realiteit dan genegeerd?

Andere bedrijven moeten ook ter verantwoording worden geroepen. Accountants hebben het project herhaaldelijk beoordeeld op sociale en milieugebied. Geen van de auditfirma’s rapporteerde dat ze seksueel misbruik of zelfs maar ernstige problemen hadden gevonden.

Verra, de organisatie die toezicht houdt op de normen voor CO2-compensatie, heeft publiekelijk gereageerd op de beschuldigingen van seksuele intimidatie en misbruik in Kasigau. Verra zegt dat het het project en alle verdere kredietuitgiftes heeft opgeschort totdat het onderzoek is afgerond.(opens in new window)