SOMO onderzoekers langdurig de toegang tot Israël geweigerd

Continuïteit SOMO-onderzoek naar gevolgen van de bezettingseconomie in gevaar

Twee SOMO onderzoekers op onterechte gronden toegang tot Israël geweigerd

Deze week ontving SOMO het bericht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken dat Israël van plan is om onderzoekers Pauline Overeem en Lydia de Leeuw – die in juli aan de Israëlische grens werden tegengehouden – tot eind 2023 de toegang tot Israël te ontzeggen. Het ministerie kreeg dit te horen in een gesprek met de plaatsvervangend Israëlisch ambassadeur. Dit betekent dat de continuïteit van SOMO’s onderzoek naar de Israëlische bezettingseconomie in gevaar komt. Buitenlandse zaken heeft de precieze legale gronden voor het inreisverbod niet boven tafel weten te krijgen in gesprek met de Israëlische ambassade. Er wordt gehint naar uitlatingen over boycot op persoonlijke titel gedaan door de SOMO-onderzoekers, maar daar is geen van bewijs voor geleverd. SOMO onderzoekt nu de juridische mogelijkheden om dit besluit van de Israëlische overheid aan te vechten.

De situatie waarin SOMO verzeild is geraakt past in de algemene trend van isolering en ongefundeerde criminalisering van Israëlische en Palestijnse mensenrechtenorganisaties en hun internationale partners door Israëlische autoriteiten. SOMO roept het Nederlandse kabinet op hier duidelijk stelling tegen te nemen.

Juist nu onafhankelijk onderzoek hard nodig

Een onlangs verschenen rapport van de Wereldbank(opens in new window) luidt de noodklok over de sociaaleconomische situatie in de Palestijnse Gazastrook: torenhoge werkeloosheid en een economische krimp van zes procent in het eerste kwartaal van 2018. De Israëlische afgrendeling van Gaza heeft desastreuze gevolgen, zowel economisch als op het gebied van mensenrechten. Voor de Israëlische bezetting van de Palestijnse Westelijke Jordaanoever geldt hetzelfde. Tegelijkertijd draaien de Verenigde Staten de hulpkraan dicht waardoor de situatie voor de Palestijnse bevolking alleen maar nijpender wordt.

Israëlische bezetting van Palestina

Buitenlandse bedrijven die zakendoen met of actief zijn in de illegale Israëlische nederzettingen profiteren van de bezettingseconomie en bestendigen de bezetting. Door de intensieve handelsrelatie tussen Nederland en Israël loopt ook het Nederlandse bedrijfsleven, denk aan supermarktketens en bedrijven in de energiesector, het risico betrokken te zijn bij schendingen van de mensenrechten en het oorlogsrecht.

Pauline Overeem: “Juist nu is het belangrijk om onafhankelijk onderzoek te doen naar de omvang en de impact van de bezettingseconomie en de rol die buitenlandse bedrijven hierin spelen.”

Reden voor weigering onduidelijk

In antwoord op Kamervragen gaf Minister Blok aan dat positieve uitlatingen over BDS , gedaan op persoonlijke titel, de reden voor Israël zou zijn geweest voor het niet toelaten van de SOMO onderzoekers. De Israëlische autoriteiten hebben echter geen enkel bewijs geleverd voor deze vermeende steun aan de BDS- beweging. In het geval van Overeem is deze vermeende persoonlijke sympathie voor BDS als weigergrond überhaupt niet ter sprake gekomen tijdens het verhoor op het vliegveld van Ben Gurion. De twee SOMO-onderzoekers in kwestie zijn geen lid van of actief in de BDS-beweging.

Lydia de Leeuw: “Onze weigering en uitzetting past in een bredere trend, waarbij Israëlische, Palestijnse en internationale mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International en Human Rights Watch en lokale organisaties waarmee SOMO samenwerkt, actief worden tegengewerkt door de Israëlische autoriteiten. Het is daarom niet alleen belangrijk voor de continuïteit van ons eigen onderzoek van belang dat we deze weigering aanvechten, maar ook voor de bescherming van een sterk maatschappelijk middenveld ”