Meer belastinginkomsten voor ontwikkelingslanden

Het doel van het DPRN-project (Development Policy Review Network) is om ervoor te zorgen dat ontwikkelingslanden hun belastinginkomsten kunnen verhogen dankzij betere informatie-uitwisseling en samenwerking tussen relevante spelers. Dit project wil concrete aanbevelingen en middelen voor beleidsmakers en NGO’s aanreiken om dit doel te bereiken. SOMO en Tax Justice NL organiseerden daarom diverse activiteiten in het kader van dit project. Een aantal van de resultaten: verschillende rapporten, nieuwe banden tussen betrokkenen, dialogen, meer bewustwording, een ondertekend Memorandum van Overeenstemming en campagnevoering en onderzoek door belangenorganisaties.

Vanwege het gebrek aan kennis over de kwestie (zie achtergrondinformatie onderaan) en de behoefte aan een diepergaande discussie over dit onderwerp tussen academici, NGO’s en beleidsmakers, organiseerden SOMO en Tax Justice NL een aantal activiteiten in het kader van het Development Policy Review Network. Waaronder een workshop die op 2 december 2009 in Amsterdam plaatsvond. Het doel van het DPRN-project (Development Policy Review Network) is om ervoor te zorgen dat ontwikkelingslanden hun belastinginkomsten kunnen verhogen dankzij betere informatie-uitwisseling en samenwerking tussen relevante spelers. Het project wil concrete aanbevelingen en middelen voor beleidsmakers en NGO’s aanreiken om dit doel te bereiken.

De activiteiten van het DPRN-project bestaan uit drie onderdelen:
(1) Het opbouwen van uitgebreide basiskennis over onderzoek, beleid en initiatieven. Meer informatie vind je op de site taxrevenues(opens in new window) of lees de paper Tax revenues process, research papers(opens in new window) .
(2) Het stimuleren van een geïnformeerde beleidsdialoog over het onderwerp en samenwerking tussen de verschillende betrokkenen. Zie de attachment voor het seminarverslag met een gedetailleerd verslag van de workshops en de aanbevelingen.
(3) Het opvolgen en versterken van de gecreëerde relaties en de informatie-infrastructuur in bestaande initiatieven en netwerken.

Resultaten
Het project heeft geresulteerd in regelmatige discussies tussen Tax Justice Network NL, SOMO en het Ministerie van Buitenlandse Zaken (BUZA) over wat de Nederlandse regering kan doen om ontwikkelingslanden te steunen, het heeft banden gecreëerd tussen BUZA en het Afrikaanse Tax Justice Network, en het heeft geleid tot een dialoog met multinationals en accountantskantoren over het opnemen van belastingbeleid in hun Maatschappelijke Verantwoordelijkheidscriteria. De wereld is zich er steeds meer van bewust dat financiële regelgeving onlosmakelijk verbonden is met ontwikkeling en financiële rechtvaardigheid. NGO’s zijn verheugd over de aankondiging van BUZA, tijdens het seminar, dat het ministerie van Financiën een Memorandum van Overeenstemming heeft ondertekend met BUZA om samen te werken aan het Nederlandse beleid; met als doel ontwikkelingslanden te helpen bij het genereren van belastinginkomsten.

Dankzij aanhoudende campagnevoering en onderzoek door lobbyorganisaties vindt er op international niveau bij de OECD een vergelijkbare ontwikkeling plaats: voor het eerst in dertig jaar hebben Belastingen en Ontwikkeling, twee van de drie OECD-directoraten, op 27 januari 2010 een gezamenlijke bijeenkomst gehouden. Dit heeft geresulteerd in een belangrijke verklaring waarin de rol van belastingbeleid in maatschappelijke en economische ontwikkeling wordt erkend en waarin wordt afgesproken de transparantie van de rapportages van multinationals op het gebied van winst en belastingafdracht te verbeteren.

Meer informatie over:

• DPRN(opens in new window)
• seminarverslag, zie attachment onderaan de pagina
• achtergrondinformatie, zie hieronder

Achtergrondinformatie

Binnenlandse belastingopbrengsten zijn de meest duurzame bron van financiering van overheidsuitgaven in ontwikkelingslanden. Verschillende onderzoeken tonen aan dat belastingopbrengsten stabieler en beter voorspelbaar zijn dan ontwikkelingshulp uit het buitenland. Bovendien is er zo meer ruimte voor beleid vanwege de voorwaardelijkheid die verbonden is aan leningen en subsidies. Met directe belastingopbrengsten is het ook mogelijk de verantwoordelijkheid van regeringen richting de burgers te versterken in plaats van richting externe donors of nationale elites.

Er zijn echter een aantal interne en externe factoren die de verhoging van directe belastingopbrengsten in ontwikkelingslanden belemmeren. Externe factoren zijn liberalisering van het handelsverkeer, wat de inkomsten uit douanebelasting verlaagt, en belastingontduiking door multinationals en bemiddelde personen, wat soms veroorzaakt wordt door belastingparadijzen en schadelijke belastingmaatregelen door andere landen. Interne factoren zijn een gebrek aan capaciteit van de belastingautoriteiten en een lage belastingplicht. Regeringen van ontwikkelingslanden bieden soms ook irrationele belastingverlagingen aan grote investeerders vanwege verschillende vormen van interne en externe druk.

Tot op heden hebben ontwikkelingsorganisaties en NGO’s nog maar weinig aandacht besteed aan dit thema, vooral in vergelijking met andere thema’s die te maken hebben met financiering voor ontwikkeling, zoals de omvang en kwaliteit van ontwikkelingshulp, schulden en handel. Hoewel verschillende NGO’s inmiddels actief zijn in het controleren van de toewijzing van regeringsbudgetten, bestaan er nog maar weinig initiatieven die overheidsinkomsten uit belastingen in de gaten houden. Ook zouden donorlanden meer kunnen doen om ontwikkelingslanden te helpen bij het verhogen van belastingen voor ontwikkeling, door hun binnenlandse belastingbeleid voor multinationale ondernemingen die actief zijn in die landen aan te passen, of door invloed uit te oefenen op internationale organisaties zoals de Verenigde Naties en de OECD, om transparantie te verbeteren door middel van accountancy- of rapportagerichtlijnen voor multinationals.