Grondbezit in Colombia: het bedrijf Bioenergy

Wat is de relatie tussen landbezit, armoede en geweld? Hoe vergroten overheidsinterventies bestaande ongelijkheden tussen (internationale) bedrijven en lokale gemeenschappen? Welke effecten hebben wetten en internationale normen op lokaal niveau?  SOMO en de Colombiaanse ngo Indepaz proberen deze (en andere) vragen te beantwoorden in hun nieuwste rapport over grondbezit in Colombia: Het bedrijf Bioenergy.

Landrechten in Colombia

Indepaz en SOMO richten zich op de regio Altillanura, een deel van de Orinoquía, grenzend aan Venezuela en Brazilië. Dit deel van Colombia is hard getroffen door het gewapende conflict, maar werd ook uitgekozen door de regeringen van zowel Álvaro Uribe Vélez (2002-2010) als van Juan Manuel Santos (2010-2018) als dé regio die Colombia zou helpen groot te worden als producent van voedsel en biobrandstoffen.

Nationale en buitenlandse bedrijven met een grote behoefte aan grond voor de productie van palmolie, suikerriet en andere gewassen, hebben hier verschillende mechanismen gebruikt om de beperkingen en voorwaarden van de Colombiaanse landbouwwetgeving (Wet 160 van 1994) te omzeilen. De wet is aangenomen om grenzen te stellen aan buitensporige landconcentratie en om toegang tot land te bevorderen voor kleine en gemarginaliseerde boeren, waaronder inheemse volkeren.

In plaats van bedrijven verantwoordelijk te houden voor deze praktijken, hebben de regeringen van Uribe Vélez en Santos een beleid gestimuleerd dat erop gericht is de beperkingen op te heffen die door de agrarische wetgeving worden opgelegd. In hun rapport analyseren Indepaz en SOMO deze dynamiek van landconcentratie en -accumulatie door een gedetailleerde analyse van de landaankopen van ethanolproducent Bioenergy.

“Het is schokkend om te zien dat overheidsmaatregelen de situatie van lokale gemeenschappen vooral verslechteren”, zegt Saskia van Drunen, onderzoeker bij SOMO. “Na tientallen jaren van geweld, landroof voor het witwassen van geld en speculatieve landaccumulatie, is bijna alle land in handen van een paar bedrijven en individuen. De overheidsinstellingen die moeten toezien op een eerlijke verdeling van land worden geplaagd door corruptie en inefficiëntie.”

Indepaz en SOMO doen al meer dan 5 jaar onderzoek naar dit onderwerp. Samen analyseren ze het beleid en de praktijken van bedrijven die in Colombia actief zijn, en houden toezicht op de implementatie van richtlijnen en normen die de Colombiaanse overheid heeft ondertekend op het gebied van mensenrechten en bedrijfsleven.

Op dinsdag 29 oktober organiseerden Indepaz en SOMO een openbare bijeenkomst op de Universiteit Javeriana in Bogotá, waarbij alle relevante belanghebbenden werden uitgenodigd, inclusief het management van Bioenergy en overheidsfunctionarissen. Het rapport werd hier officieel gepresenteerd.

Dit rapport is het derde in een reeks. Twee eerdere rapporten waren gericht op Poligrow – een Italiaans-Spaans bedrijf in Mapiripán – en de Canadese Pacific E&P – nu Frontera Energy Corporation in Puerto Gaitán. Bioernergy gebruikt suikerriet voor de productie van ethanol; Poligrow en Pacific produceren palmolie.