Conflictmineralen: EU-akkoord verder afgezwakt

De Nederlandse overheid en bedrijven zijn aan zet

De Europese Unie (EU) zet een kleine stap om de handel in mineralen op te schonen. Vandaag zijn de onderhandelingen voor een wet die ervoor moet zorgen dat mineralen die de EU binnen komen geen conflict of mensenrechtenschendingen financieren afgerond. Het is goed dat voor het eerst bedrijven verplicht worden om verantwoordelijkheid te nemen voor hun toeleveringsketens, maar tot op het laatste moment zijn er compromissen gedaan waardoor veel bedrijven uitgezonderd worden van de due diligence-verplichtingen.

Na de politieke deal in juni zijn nieuwe uitzonderingen toegevoegd voor bedrijven. Deze uitzonderingen dreigen de wet te ondermijnen. NGO’s SOMO en ActionAid roepen daarom de Nederlandse overheid op om te zorgen dat alle Nederlandse bedrijven die mogelijk conflictmineralen importeren stappen zetten om te voorkomen dat hun handel in mineralen bijdraagt aan conflict of mensenrechtenschendingen, en niet slechts het handjevol bedrijven dat verplicht zal worden.

Het nieuwe akkoord dekt alleen de import van mineralen naar de EU van tin, wolfraam, tantaal en goud (3TG) uit alle landen ter wereld, en is de eerste wet die due diligence-verplichtingen oplegt. Maar terwijl internationale normen alle bedrijven voorschrijven om due diligence te verrichten, dekt deze EU-wet slechts een klein deel van de toeleveringsketen.

De regelgeving zal alleen bedrijven dekken die mineralen importeren als grondstof (erts en metaal). Bedrijven die deze mineralen importeren in afgewerkte producten of componenten ontspringen de dans. Dat is een gemiste kans: de EU is een populaire bestemming voor mineralen, zowel voor de grondstoffen markt als de markt voor producten waarin deze mineralen zijn verwerkt, van laptops en mobiele telefoons tot motoren en juwelen

Gisela ten Kate, onderzoeker bij SOMO: “Een aantal wijzigingen hebben het akkoord verder verzwakt, zo krijgen bedrijven tot 2021 de tijd om te voldoen aan de wet en worden drempelwaardes ingevoerd waardoor opnieuw een deel van de bedrijven nu niet meer onder de wet valt.”

Wat kan Nederland doen?

De lange transitiefase betekent niet dat bedrijven kunnen afwachten. Zij dienen vandaag nog te beginnen met het nemen van hun verantwoordelijkheid. Ook de Nederlandse overheid zal de wet spoedig moeten implementeren. Daarbij zal ze moeten kijken welke bedrijven onder de nieuwe wet vallen en hoe er wordt toegezien op de naleving.

“De overheid kan haar bedrijven aanmoedigen om niet te wachten met de invoering van due diligence. Daarnaast kan zij bedrijven die nu niet onder de wet vallen omdat zij mineralen in producten invoeren of andere conflictmineralen zoals kobalt aanzetten om toch hun ketens te controleren“ zegt Maria van der Heide, beleidsadviseur bij ActionAid. “De Tweede Kamer riep de Minister eerder op om bedrijven niet alleen naar 3TG te laten kijken maar ook naar andere mineralen die door de winning tot conflict leiden.”

Achtergrondinformatie

De EU bereikte in juni 2016 een politieke deal die de contouren van de nieuwe regelgeving vorm gaf. De technische discussies die hierop volgden worden nu beëindigd omdat de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Europese Raad vandaag een akkoord hebben bereikt over de definitieve tekst. Deze tekst zal voor stemming worden voorgelegd aan de Europese Raad en het Europees Parlement.

De nieuwe regelgeving zal bedrijven die tin, wolfraam, tantaal en goud- ertsen en metalen importeren naar de EU, waarbij bepaalde jaarlijkse drempelwaardes worden overschreden, verplichten om due diligence te verrichten op hun toeleveringsketens, welke in grote lijnen hetzelfde zijn als de OESO-richtlijnen voor “Due Diligence Guidance for Responsible Mineral Supply Chains of Minerals from Conflict-Affected and High-Risk Areas.” In tegenstelling tot de nieuwe EU regelgeving, zijn de OESO richtlijnen van toepassing op alle bekende mineralen in de gehele toeleveringsketen, inclusief bedrijven die handelen in producten waarin mineralen zijn verwerkt. Ook doet de wet af aan een eerder, ambitieuzer, voorstel van het Europees Parlement in mei 2015.

Internationale normen trachten niet om import uit fragiele en door conflict getroffen gebieden te ontmoedigen. Deze normen streven er juist naar om verantwoordelijk en transparante handel met deze gebieden te faciliteren en aan te moedigen.